SOSYOLOJİ 6. ÜNİTE – TOPLUMSAL KURUMLAR

I. TOPLUMSAL KURUMUN TANIMI

Toplumsal kurum; “Bir toplumda örgütlenmiş, göreli bir bütün oluşturan düşünceler, davranışlar, değerler ve normlardır.” Toplumsal kurumlar, insanların ortak ve temel
ihtiyaçlarını (beslenme, barınma, korunma gibi) gidermesine yönelik ortaya koyduğu toplumsal ilişki
ve rollerin kurumsallaşması sonucu oluşmuştur. Toplumsal kurumlar toplumda hâkim olan değer ve
normlara göre şekillenir.

SOSYOLOJİ 5. ÜNİTE – KÜLTÜR

I. KÜLTÜRÜN ANLAMI VE ÖĞELERİ

Kültür: Bir toplumun kendine özgü yaşama tarzına kültür denir. Yaşama tarzı içindeki davranış, düşünüş tarzı, alışkanlıklar, ahlâk, inanç, sanat, bilgi, hukuk, töre vs. o toplumun kültür bütünlüğünü oluşturur. Kültür, bir toplumun ortaklaşa meydana getirdiği, benimsediği, kuşaktan kuşağa aktardığı maddi ve manevi öğelerin (unsurların) tümüdür.

SOSYOLOJİ 4. ÜNİTE – TOPLUMSAL DEĞİŞME VE GELİŞME

I. TOPLUMSAL DEĞİŞME
Değişme, önceki durumdan farklılaşmayı veya başkalaşmayı ifade eder. Bu şekildeki ifadesiyle
değişme kavramı değer yargısı içermeyen nesnel bir kavramdır. Yani iyiye veya kötüye doğru yön
belirtmez. Buna karşılık ilerleme, gelişme, gerileme, modernleşme, evrim kavramları iyiye veya kötüye doğru yön belirttiklerinden bir değer yargısı içerirler. Mesela; nüfus artışı kimine göre gelişme kimine göre gerilemedir; ama bu artış herkese göre bir değişmedir.

SOSYOLOJİ 3. ÜNİTE – TOPLUMSAL YAPI

I. TOPLUMSAL YAPININ TANIMI

İçinde toplumsal ilişkilerin, toplumsal olayların meydana geldiği, toplumsal grupların ve kurumların
yer aldığı, toplumun şekil ve çerçevesiyle ilgili dış görünüşe sahip olan unsurların biçimlendirdiği
bütünlüğe toplumsal yapı denir. Toplumsal yapının iki yönü vardır:
a) Fiziki yapı: Toplumun dış görüşü yani çerçevesidir. Toplumun üzerinde yaşadığı coğrafi bölge, bu bölgeye yerleşim şekli (köy-kent), toplumun nüfusu, nüfusun dağılışı (genç-yaşlı), köykent ve metropol gibi yapılanmalar bu yapıya aittir.
b) Kültürel yapı: Toplumun manevi yapısıdır. Toplumda görülen sosyal ilişkiler, statüler, roller, değerler, normlar, kontrol mekanizmaları, gruplar, kurumlar gibi yapılanmalar bu yapıya aittir.
Bir sosyal yapının içinde birçok sosyal yapı vardır. Her toplumun kendine özgü sosyal yapısı vardır.
Sosyal yapı zamanla ve toplumdan topluma farklılık gösterir. Mesela; feodal toplum yapısı, Türk
toplumunun sosyal yapısı kendine özgü bir yapıdır. Çekirdek ailenin sosyal yapısı, geleneksel geniş
ailenin yapısından farklıdır.

SOSYOLOJİ 2. ÜNİTE – BİREY VE TOPLUM

I. SOSYALLEŞME (TOPLUMSALLAŞMA)

A. Sosyalleşmenin Anlamı ve Unsurları

Sosyalleşme, bireyin içinde yaşadığı toplumun kültürünü, değerlerini, normlarını (yani yaşama,
duyma ve düşünme biçimlerini) öğrenme ve benimseme (içselleştirme) sürecidir. Sosyalleşme süreci sayesinde toplumun yeni kültürü yeni kuşaklara geçer. Birey sosyalleşme sayesinde, toplumun kültürüyle bütünleşir ve içinde yaşadığı topluma uyum sağlar. Böylece birey, bir toplum içinde diğer insanlarla birlikte ortak bir yaşam sürdürebilir. Sosyalleşme süreci bireyin kişilik, karakter ve benliğini biçimlendirir ve ona kültürel kimlik kazandırır (Kültürel kimlik: bir toplumun kendisine özgü olan kültür özelliklerine denir.

SOSYOLOJİ 1. ÜNİTE – SOSYOLOJİYE GİRİŞ

SOSYOLOJİNİN ALANI

I. Sosyolojinin Tanımı ve Konusu

Sosyoloji, Latince toplum anlamına gelen Socius ile Yunanca bilgi demek olan Logos sözcüklerinden oluşmuştur. Kelime anlamı olarak Toplum bilgisi demektir. Sosyoloji genel olarak toplumu inceler. Sosyoloji; toplumsal grupları, örgütlenmeleri, kurumları, kurumlar arası ilişkileri, toplumsal yapıdaki olayları, olguları, ilişkileri, toplumsal yapıda etkili olan değişim ve gelişim süreçlerini sebep sonuç ilişkisi içerisinde bilimsel yöntem ve teknikleri kullanarak inceleyen ve bilimsel sonuçlara ulaşan bir sosyal bilimdir. Sosyoloji toplumun genel yasalarını, toplumsal davranış kalıplarını belirlemeye çalışır.